نقش مهم فشنگی آب در خودرو: عملکرد، علائم خرابی وعیب یابی

فشنگی دمای آب (temperature sensor Water) یا همان سنسور دمای آب یکی از اصلی ترین قطعات خودرو است که دمای آب رادیاتور را در هر لحظه کنترل می‌کند و مانع از جوش آوردن موتور در موقعیت‌های مختلف می‌شود. زمانی که آب و هوای محیط اطراف شما چندان گرم نیست اما موتور خودرو شما بعد از مدت کوتاهی رانندگی، داغ می‌کند مهم است که درباره‌ی علائم خرابی سنسور دمای آب خودرو یا فشنگی آب خودرو بیشتر بدانید. خرابی سنسور دمای آب ماشین می‌تواند موتور خودرو شما را از پا درآورده و هزینه زیادی را به شما تحمیل کند.

سنسور دمای آب یا خنک کننده‌ی موتور چیست؟

سنسور خنک‌ کننده موتور (Coolant Temperature sensor ) که به اختصار CTS نامیده می‌شود، نوعی حسگر است که وظیفه اندازه‌گیری دمای مایع خنک کننده خودرو را به عهده دارد. این قطعه کوچک در طول مسیر مایع خنک کننده قرار دارد. به زبان ساده،  فشنگی دمای آب یک قطعه اصلی از اتومبیل است که اطلاعات دمای آب درون رادیاتور را به واحد کنترل الکترونیک ECU می‌فرستد.

وظیفه سنسور دمای آب در خودرو

از مهمترین وظایف این قطعه کوچک، کنترل دمای مایع خنک‌کننده موتور و ارسال اطلاعات به کامپیوتر خودرو است. ECU براساس اطلاعاتی که از سنسور دمای آب خودرو می‌گیرد، دور فن و میزان پاشش سوخت توسط انژکتور را تعیین می‌کند.اما وظیفه فشنگی آب ، فقط محدود به مورد بالا نیست و از دیگر وظایف این قطعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نشانگر دمای آب در پشت آمپر
• تشخیص زمان راه‌­اندازی فن‌های خنک کننده (دور کند، دور تند و خاموشی فن‌ها)
• اطلاع ECU از دمای آب برای تعیین میزان پاشش سوخت و جرقه
• کنترل میزان حرارت موتور برای غلظت سوخت ترکیبی با هوا
• کنترل کمپرسور کولر در صورت بالا رفتن بیش از اندازه استاندارد دمای موتور

عملکرد فشنگی آب

سنسور دمای آب خودرو بر اساس اصول مقاومت الکتریکی کار می‌کند. سنسور دمای آب از نوع مقاومت متغیر با ضریب حرارتی منفی می باشد. داخل آن دو عدد سنسور مقاومتی طراحی شده است. یکی از آن ها برای فرستادن سیگنال به ECU  و دیگری به پشت آمپر آب می رود.

با قرار گرفتن در معرض حرارت، مقاومت آن کاهش پیدا می‌کند. زمانی که دمای مایع خنک کننده در خودرو تغییر می­‌کند، با تغییرات ایجاد شده در مقدار مقاومت، اطلاعاتی را به کامپیوتر خودرو ارسال می‌­کند. کامپیوتر خودرو یا ECU بر اساس اطلاعات به دست آمده از این سنسور، نسبت به تعیین دور فن در خودرو و همچنین میزان پاشش سوخت توسط سیستم ریل سوخت و انژکتورها عمل می‌­کند.

علائم خرابی فشنگی آب

با خراب شدن سنسور دمای آب، فن رادیاتور به خوبی کار نمی‌کند و خودرو سریع جوش می‌آورد. در عیب یابی کامل خودرو زمانی که فشنگی آب خراب است، دمای آب در زمان روشن شدن فن خیلی بالاتر از حالت عادی نشان داده می‌شود. پس اتومبیل بدون هیچ دلیلی با استارت زیاد روشن خواهد شد. اگر چه کنترل دور موتور خودرو در هنگام استارت اولیه بر عهده استپر و ecu است ولی در ابتدا باید اطلاعات لازم از فشنگی آب دریافت شود.

یکی از اولین نشانه های خرابی این قطعه را باید در آمپر آب خودرو پیدا کرد؛ در این حالت ممکن است آمپر حرکت نکند یا عدد درستی را نشان ندهد. نشت آب در اطراف سنسور نیز ممکن است اتفاق بیافتد که در این حالت باید از سلامت آن اطمینان حاصل کرد. علائم دیگری برای خرابی نوردمای آب وجود دارد که به اختصار نام می‌بریم:

• افزایش مصرف سوخت
• عملکرد غیر عادی فن خودرو مانند روشن نشدن فن، روشن بودن فن در زمان سردی موتور و به صورت مداوم کار کردن فن رادیات
• داغ کردن موتور و کاهش قدرت آن
• خروج دود سیاه به میزان فراوان از اگزوز
• به سختی روشن شدن خودرو (به خصوص در هوای سرد)
• هنگام دور موتور پایین خودرو دچار لرزش می­‌شود.
• روشن شدن چراغ چک

دلایل رایج خرابی سنسور دمای آب خودرو

4 مورد از مهمترین علائم خرابی سنسور دمای آب خودرو:

• ایجاد خوردگی در پایانه‌های سنسور: پایانه‌های سنسور ممکن است به دلیل نشت آب دچار خوردگی شوند و سنسور را خراب کنند.
• تجمع رسوبات بر پایانه‌های سنسور: وقتی که رسوبات بر پایانه‌های سنسور انباشته می‌شوند، اندازه‌گیری دقیق دمای مایع خنک کننده دچار اختلال می‌شود.
• آسیب فیزیکی به اتصالات الکتریکی: اتصالات الکتریکی ممکن است در صورت تماس با بخش‌های متحرک خودرو آسیب ببینند و سنسور را خراب کنند.
• پایین بودن سطح مایع خنک کننده: سطح پایین مایع خنک کننده باعث کاهش عملکرد موتور و داغ شدن بیش از حد آن می‌شود.

سنسور دمای آب کجا قرار دارد؟

مکان سنسور دمای خنک کننده ماشین یا CTS معمولا در نزدیکی ترموستات قرار دارد و در بعضی از خودروها هم در پشت سرسیلندر قرار می‌گیرد. در خودرویی مثل پراید به تعداد سه عدد فشنگی با رنگ سبز و آبی و قهوه‌ای وجود دارد.
سبز: میزان دمای آب را به ECU منتقل کرده و برای تنظیم پخش سوخت هم کاربرد دارد.

آبی: مخصوص اطلاعاتی است که در صفحه نمایشگر پشت آمپر نشان داده می‌شود.

قهوه‌ای: دستور راه اندازی فن و کنترل یونیت فن را صادر می کند.
البته در بیشتر خودروهای دیگر که از سیستم مالتی پلکس استفاده می‌کنند فشنگی قهوه‌ای حذف شده و خود ایسیو کار کنترل فن را بر عهده دارد.

عیب یابی سنسور دمای آب:

الف – عیب یابی سنسور دمای آب با استفاده از دستگاه دیاگ

در صورت خرابی سنسور دمای آب، خطای این سنسور در حافظه ( ecu ) ثبت می شود. در برخی از ماشین ها موجب روشن شدن چراغ چک می شود. نخست خطای سنسور دمای آب را پاک می کنیم. بعد از آن در قسمت پارامترها به تجزیه و تحلیل دمای آب در حالت روشن بودن موتور می پردازیم.

در صورت خرابی یا قطع بودن سنسور دمای آب، میزان دمای آب در قسمت پارامترها 40- ( منفی چهل ) درجه را نشان می دهد. یا با گرم و سرد شدن دمای آب، مقدار دمای آب در قسمت پارامترها تغییر نمی کند و ثابت می ماند.

ب – عیب یابی سنسور دمای آب با استفاده از دستگاه مولتی متر

ابتدا کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی اهم متر قرار می دهیم. سپس سیم های مشکی و قرمز را در قسمت مربوطه قرار داده و دو سر سیم های مشکی و قرمز را به دو پایه سنسور دمای آب متصل می کنیم. در دماهای گوناگون میزان مقاومت سنسور را یادداشت کنید. اگر اعداد به دست آمده، مطابق جدول مربوطه نباشند و اختلاف آن ها زیاد باشد یا اندازه ی مقاومت این سنسور در دماهای متنوع تغییر نکند، حتی یا مقدار مقاومت را نشان دهد، سنسور دمای آب دارای نقص و ایراد بوده و باید عوض شود.

نکته کلیدی اینکه هرگاه نشانه‌های خرابی فشنگی آب را دیدید و یا دستگاه دیاگ اینطور نشان داد، بلافاصله آن را عوض نکنید چرا که شاید سوکت آن دارای قطعی و یا دچار سولفاته شده باشد و یا پیش آمده که سیم آن در جلوتر قطع شده باشد. حتی کم بودن آب رادیاتور و یا هوا داشتن سیستم خنک کننده نیز در کارکرد این قطعه تاثیر منفی دارد.

سنسور دمای آب نقش اساسی در عملکرد خودرو دارد. به همین علت با دیدن هر نوع خرابی در سنسور دمای آب باید در سریع‌ترین زمان ممکن با عیب یابی خرابی فشنگی را برطرف کنید. زیرا به موتور خودرو و سایر قطعات ماشین آسیب می‌رسد.