سنسور ضربه یا ناک سنسور یک سنسور مخصوص است که در سیستم اشتعال خودروها استفاده میشود. وظیفه‌ی این قطعه کوچک که به ECU متصل می گردد اندازه گیری مقدار لرزش موتور و انتقال اطلاعات به کامپیوتر یا ECU خودرو است. اگر با نحوه‌ی کار و عملکرد ناک سنسور خودرو آشنایی ندارید، مقاله‌ی همه چیز درباره‌ی سنسور ضربه برای شماست. با ما همراه باشید.
پدیده‌ی ناک در پیشرانه چیست؟
زمانی که سوخت و هوا وارد موتور می‌شوند، پیستون این دو عنصر را با هم ترکیب و فشرده می‌کند. بعد از فشرده شدن شمع جرقه می‌زند و احتراقِ درون موتور کامل میشود. همین احتراق منجر به حرکت خودرو میشود. تمام این پدیده در زمان مشخصی رخ می‌دهد و این زمان، توسط ecu خودرو صورت می‌گیرد.
اما عوامل و دلایلی می‌توانند این نظم را بر هم بزنند. به عنوان مثال اگر گرمای موتور بالا باشد، پس از ورود مخلوط هوا و سوخت، دمای بالای محفظه احتراق ممکن است باعث ایجاد احتراق سریع قبل از تایمینگ کامپیوتر خودرو شود. احتراق اصلی نیز ممکن است با فاصله‌ای کوتاه رخ دهد. پیش‌احتراق، فشار زیادی به پیستون وارد می‌کند و در نتیجه برخورد پیستون به سیلندر، صدایی ایجاد میشود که به آن پدیده ناک یا ضربه می‌گویند. اگر این ناک‌ها زیاد شوند، پیستون‌ها آسیب می‌بینند یا باعث کج‌شدن شاتون خواهد شد و خرج زیادی روی دستتان می‌گذارند پس زمانی‌که چنین پدیده‌ای پیش آمد، باید سریعا به آن رسیدگی شود.
سنسور ضربه چیست؟
یک نوع سنسور پیزو الکتریک (یا مقاومت متغیر) است که برای تشخیص لرزش‌های فرکانس بالای ایجاد شده توسط ضربات پیشرانه و تبدیل آن‌ها به سیگنال الکتریکی طراحی شده است و داخل دو قاب مرتعش چدنی قرار دارد. اگر ارتعاشات از ۱۲ الی ۱۶ کیلوهرتز بیشتر بشود، ecu آگاه میشود.
سنسور ناک یا سنسور کوبش خودرو، مقادیر ارتعاشات و لرزش‌های موتور را به صورت مداوم اندازه‌گیری می‌کند. مقادیر اندازه‌گیری‌شده توسط سنسور ضربه، مرتبا به کامپیوتر خودرو (ECU) ارسال میشود. درصورتی‌که اعداد ارسال‌شده با مقادیر مجاز تعریف‌شده برای کامپیوتر خودرو تطابق نداشته باشد، چراغ چک روشن میشود. سنسور ناک قابلیت تشخیص ضربه‌هایی را دارد که برای ما، قابل تشخیص نیست؛ اما همین ضربات پیاپی و غیرمحسوس، در طی زمان می‌توانند آسیب جدی به موتور وارد کنند.
هنگامی‌که ضربه موتور توسط سنسور ناک تشخیص داده میشود، واحد ECU یا همان کامپیوتر خودرو میتواند از سرعت جرقه‌زنی شمع‌ها برای جلوگیری از احتراق سریع یا پیش‌احتراق بکاهد. همچنین سنسورهای ضربه یا ناک به کاهش آلایندگی خودرو کمک می‌کنند چراکه با ارسال پیام‌های خود باعث می‌شوند پیشرانه سیکل احتراق بهتری داشته باشد.
محل قرارگیری سنسور ضربه
این سنسور باید در جایی قرار بگیرد که که ضربات حاصل شده از پیش احتراق یا احتراق‌های سریع را خیلی زود متوجه شود.پس در بلوک پیشرانه یا سر سیلندر نصب میشود. در واقع سمت منیفولد ورودی هوا است و معمولا مابین سیلندرهای ۲ و ۳ دیده میشود.
چه عواملی باعث ایجاد ضربه می‌شوند؟
- زمان‌بندی نادرست احتراق
- مخلوط سوخت و هوای نامناسب
- وجود آلاینده‌ها در سیلندر
- شمع‌های خراب یا کثیف
نشانه‌های سنسور ضربه معیوب چیست؟
- عملکرد نادرست موتور: در صورت معیوب بودن سنسور ضربه عملکرد نادرست موتور در شرایطی چون سر بالایی یا زیاد شدن سرعت و حمل بارهای زیاد دیده میشود.
- شتاب ضعیف: اگر حس کردید خودرو شتاب نمی‌گیرد، به سلامت سنسور ناک شک کنید. البته عوامل دیگری مانند خرابی یا کثیف‌شدن انژکتورهای سوخت نیز می‌توانند روی کندشدن خودرو تاثیر داشته باشند. این قطعه برای کنترل میزان سوخت، باید بسیار دقیق و تمیز باشد.
- روشن شدن چراغ چک: وقتی در ماشین ناک ایجاد میشود، سنسور گزارش آن را به ایسیو می‌دهد و این مسئله باعث روشن شدن چراغ چک میشود.
- کم شدن قدرت ماشین
- افزایش مصرف سوخت
عیب‌یابی و تعمیر سنسور ناک معیوب
یکی از معمول‌ترین روش‌های عیب‌یابی سنسور ضربه‌ی معیوب استفاده از دستگاه دیاگ برای بررسی کدهای ارور مربوط با این سنسور خواهد بود.
دستگاه دیاگ میتواند به پورت OBD متصل شده و کدهای مربوطه را بخواند. درصورتی‌که کد مربوط به سنسور ناک خطا را نشان دهد احتمالاً نیاز به تعویض این قطعه وجود خواهد داشت.
یکی دیگر از روش‌های عیب‌یابی این سنسور بررسی ظاهری است که میتواند شامل بررسی از نظر آسیب فیزیکی همچون ترک روی بدنه یا دیگر نشانه‌های استهلاک باشد. همچنین با بررسی سیم‌کشی‌ها و اتصالات نیز می‌توان تا حدی صحت عملکرد یا خرابی آن را تشخیص داد.
زمانی که خرابی این قطعه تائید شد باید به دنبال تعویض آن بود و تعمیر در کار نیست.
انواع سنسور ضربه
سنسور ضربه دو نوع است یکی دو سیم و دیگری سه سیم است که در صورت سه سیم بودن سیم سوم مربوط به پارازیت گیر (غلاف شیلد) است که معمولا سیم آن مثل کابل آنتن تلویزیون رنگی است و به رنگ سفید و مشکی است. سنسور ضربه بدون سنسور کمکی است.
عوامل خرابی سنسور ضربه ماشین
جرقه داخل سنسورها میتواند باعث خرابی‌شان شود. همچنین، اگر یکی از سیم‌ها آسیب ببیند یا بریده شود، طبیعی است که سنسور ناک خراب شود. موقع نصب سنسور یا تعویض آن از افراد حرفه‌ای کمک بگیرید چون نصب نادرست آن‌ها هم میتواند آسیب رسان باشد. اکسید شدن روکش و بدنه سنسور نیز، میتواند از عوامل خرابی این سنسور باشد.
پس با توجه به مطالب فوق می‌توانیم این سنسور را یکی از مهم‌ترین سنسورهای خودرو بشمار بیاوریم؛ زیرا سنسور ناک میتواند صحت عملکرد موتور خودرو و تمامی لرزش‌های آن را به کامپیوتر خودرو گزارش دهد؛ بنابراین، سرویس به‌موقع، تعمیر یا تعویض سنسور یادشده میتواند به صحت عملکرد موتور خودرو یاری رسانی کند.
